Aribert Reimann
Niemiecki kompozytor i pianista urodził się 4 marca 1936 w Berlinie. W latach 1955–1960 studiował kompozycję u Borisa Blachera i grę na fortepianie u Otto Rauscha. Był autorem muzyki orkiestrowej i kameralnej, koncertów, pieśni i baletów. Jego inspiracją była twórczość Albana Berga i Antona Weberna, ale Reimann wypracował swój własny, indywidualny styl. Jego muzyczny
![Aribert Reimann © Wilfried Hoesl](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2024/03/Aribert_Reimann-©-Wilfried-Hoesl-1024x720.jpg)
Napisał też kilka oper, jego libretta oparte były na wielkich dziełach literackich. Światową sławę przyniósł mu „Lear” według Williama Szekspira wystawiony w Operze Bawarskiej w Monachium w 1978 roku. Dzieło powstało dla Dietricha Fischera-Diekaua, z którym Reimann współpracował jako pianista i który marzył o wykreowaniu tragicznej roli z dramatycznego repertuaru światowego. W prapremierze „Leara” śpiewali także tak wielcy artyści jak Helga Dernesch i Julia Varady, dyrygował Gerd Albrecht, nagranie produkcji ukazało się w wytwórni Deutsche Grammophone. Krytycy pisali (cytat z „Tysiąca i jednej opery” Piotra Kamińskiego), że agresywny język orkiestrowy Reimanna przypomina Pendereckiego (…). Obaj kompozytorzy zmierzają jednak ku temu samemu celowi, a jest nim „teatr muzyczny”, jedno z wcieleń Literatur-Oper (opery literackiej).
![Dietrich Fischer Dieskau (Lear), Helga Dernesch (Goneryla), Colette Lorand (Regana) i Julia Varady (Cordelia). Prapremiera opery w Monachium w 1978 roku © Dietrich Fischer-Dieskau Fan Club](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2024/03/Dietrich-Fischer-Dieskau-Lear-Helga-Dernesch-Goneryla-Colette-Lorand-Regana-i-Julia-Varady-Cordelia.-Prapremiera-opery-w-Monachium-w-1978-roku-©-Dietrich-Fischer-Dieskau-Fan-Club.jpg)
Inne jego opery to m. in.: „Die Gespentsonate” według „Sonaty widm” Augusta Strinberga (1984), „Troades” według „Trojanek” Eurypidesa (1986), „Zamek” według Franza Kafki (1992) – to dzieło uchodzi za jego szczytowe osiągniecie oraz „Dom Bernardy Alba” według Federico Garcíi Lorki (2000). W 2011 roku otrzymał Nagrodę Muzyczną Ernsta von Siemensa za całokształt twórczości.
Utwory Ariberta Reimanna były prezentowane na festiwalu Warszawska Jesień, ale żadna z jego oper nie została wystawiona z Polsce. Zmarł 13 marca 2024 roku w Berlinie w wieku 88 lat.
Péter Eötvös
Węgierski kompozytor, dyrygent i pedagog urodził się 2 stycznia 1944 roku w Székelyudvarhely w Transylwanii, wtedy była to część Węgier, teraz należy do Rumunii. Studiował kompozycję w Budapeszcie i Kolonii. Od 1962 komponował muzykę filmową. W latach 1968–1976 był członkiem w Stockhausen Ensemble. To grupa stworzona przez Karlheinza Stockhausena, uznawanego za jednego z najważniejszych, ale i najbardziej kontrowersyjnych kompozytorów XX i początków XXI wieku.
![Péter Eötvös © Szilvia Csibi](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2024/03/Peter-Eotvos-©-Szilvia-Csibi-1024x576.jpg)
Od 1979 do 1991 roku był dyrektorem muzycznym i dyrygentem Ensemble InterContemporain (EIC). Od 1985 do 1988 roku był głównym dyrygentem gościnnym BBC Symphony Orchestra. W 1991 roku założył w Budapeszcie „Międzynarodowy Instytut Eötvösa”, a w 2004 roku „Fundację Muzyki Współczesnej PéteraEötvösa” dla młodych kompozytorów i dyrygentów. Wykładał w szkołach muzycznych w Kolonii i Karlsruhe oraz regularnie prowadził kursy mistrzowskie i seminaria na całym świecie.
Komponował opery, dzieła orkiestrowe i koncerty. Jego najbardziej znanym dziełem jest opera „Trzy siostry” z 1998 roku do rosyjskiego libretta na podstawie sztuki Antoniego Czechowa. Prapremiera odbyła się w Lyonie, dyrygował Kent Nagano. Spektakl pokazywano następnie także w Paryżu, Brukseli, Wiedniu i Frankfurcie. Niezwykłością dzieła jest powierzenie wszystkich ról głosom męskim. Olga, Masza, Irina, a także żona Andrieja, Natasza” wykonywane są przez kontratenorów, czy jak pisze Piotr Kamiński – falsecistów (soprany i alty męskie). W lyońskiej prapremierze partię Wierszynina wykonywał Wojciech Drabowicz. Na świecie wystawia się też „wersję kobiecą”.
![„Anioły w Ameryce” Petera Eötvösa w Operze Wrocławskiej w 2014 roku. Harper Pitt (Małgorzata Godlewska), Prior Walter (David Adam Moore), Joseph Pitt (Maurice Lenhard), Luis Ironson (Gyula Rab) © Marek Grotowski](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2024/03/Anioly-w-Ameryce-2014-1-1.jpg)
Po raz pierwszy z twórczością operową Eötvösa polska publiczność mogła się zetknąć w 2013 roku w Warszawie, na Scenie Kameralnej Teatru Wielkiego – Opery Narodowej pokazano „Lady Sarashinę”. We Wrocławiu w 2014 roku wystawiono „Anioły w Ameryce”. Spektaklem w reżyserii Andrása Almási-Tótha dyrygował sam kompozytor. W 2021 roku na Festiwalu Opera Rara w Krakowie zaprezentowano „The Golden Dragon” („Złoty smok”), spektaklem w reżyserii Karoliny Sofulak dyrygował Edo Frenkel.
Eötvös zmarł w Budapeszcie 24 marca 2024 roku w wieku 80 lat.
![„Radames” Petera Eötvösa w Theater Orchester Biel Solothurn w 2019 roku. Rafał Tomkiewicz jako Radames i Celine Steudler jako Dyrektor Opery © TOBS](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2024/03/„Radames-Petera-Eotvosa-w-Theater-Orchester-Biel-Solothurn-w-2019-roku.-Rafal-Tomkiewicz-jako-Radames-i-Celine-Steudler-jako-Dyrektor-Opery-©-TOBS-811x1024.jpg)