Historia Festiwalu zaczęła się w najstarszym kościele w Będzinie – historycznej świątyni Świętej Trójcy na wzgórzu zamkowym, miejscu z historią liczącą ponad 700 lat. Pomysł zrodził się z zapału młodzieży i wikarego parafii – ks. Piotra Pilśniaka. Patronem Festiwalu jest ks. Kazimierz Szwarlik, wieloletni proboszcz parafii Świętej Trójcy, zmarły w 2006 roku.
Wydarzenie ma formułę konkursu, którego przebieg jest dwuetapowy. W pierwszym etapie występują wszyscy uczestnicy spełniający wymagania formalne. Do I edycji zgłosiło się 116 uczestników. W kolejnych – liczba uczestników przekraczała 200, w IV edycji udział wzięło 628 wykonawców. W ostatnich latach waha się między 1 500 – 1 800. Łącznie we wszystkich edycjach udział wzięło około 35 000 uczestników. Eliminacje do XXX edycji odbyły się w grudniu 2023 roku w całej Polsce, a także w Litwie, Ukrainie, Białorusi i Włoszech.
W drugim, styczniowym etapie biorą udział najlepsi uczestnicy pierwszego etapu, bez względu na reprezentowaną kategorię (decyduje liczba uzyskanych punktów). Po trzech dniach finałowych przesłuchań ma miejsce Koncert Galowy połączony z ogłoszeniem laureatów.
Udział w konkursie mogą brać wyłącznie amatorzy (w tym dzieci szkół muzycznych stopnia podstawowego): soliści, duety, zespoły wokalne i wokalno-instrumentalne, zespoły regionalne, schole i chóry działające w szkołach, domach kultury, parafiach, stowarzyszeniach, organizacjach polonijnych, a także osoby niezrzeszone.
Występujący prezentują się przed jury, w skład którego wchodzą profesorowie akademii muzycznych z całej Polski. Zgodnie z formułą Festiwalu co roku komisji przewodniczy inna osoba. Przez lata byli to m.in.: Sławomir Pietras, Jan Szyrocki, Marek Jasiński, Jerzy Kurcz, Janusz Dzięcioł, Jerzy Rachubiński, Wiesław Delimat, Marta Kierska-Witczak, Dariusz Dyczewski, Ryszard Handke, Benedykt Błoński, Michalina Growiec, Marek Rocławski, Anna Fiebig, Benedykt Odya, Teresa Krasowska, Ewa Biegas, Urszula Kryger, Agnieszka Franków-Żelazny czy Andrzej Banasiewicz.
W trakcie festiwalu przyznawane jest Grand Prix, trzy nagrody /I, II, III miejsce/ w poszczególnych kategoriach, nagrody specjalne: za najlepsze wykonanie polskiej kolędy lub pastorałki tradycyjnej oraz za najlepszą nowoczesną aranżację kolędy, a także wyróżnienia w poszczególnych kategoriach.
Koncert inauguracyjny XXX edycji Międzynarodowego Festiwalu Kolęd i Pastorałek im. ks. Kazimierza Szwarlika w Będzinie odbędzie się 7 stycznia 2024 roku o godz. 17.00 w kościele św. Katarzyny w Będzinie-Grodźcu (ul. Wolności 295), wystąpią Chór i Orkiestra Barokowa Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II st. im. Karola Lipińskiego w Lublinie oraz soliści: Katarzyna Pleśniak (sopran), Grzegorz Biegas (fortepian), Tomasz Bielski (klawesyn), a także jurorzy naszego Festiwalu: Ewa Biegas (mezzosopran) i Paweł Sobierajski( baryton). Koncert poprowadzi Teresa Krasowska, od lat związana z Festiwalem. W programie znajdą się kolędy polskie i z różnych stron świata.
9 stycznia o godz. 16.00 i 19.30 w Będzin Arenie wystąpi Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze” im. Tadeusza Sygietyńskiego. Bezpłatne wejściówki w Biurze Festiwalu (Szkoła Podstawowa nr 10 im. Armii Krajowej w Będzinie) oraz w Sekretariacie Wydziału Promocji, Kultury, Sportu i Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Będzin (ul. Sportowa 4, I piętro).
Od 11 do 13 stycznia 2023 roku (czwartek i piątek, w godz. 9.00 – 20.30, w sobotę do godz. 14.00) będą mieć miejsce przesłuchania finałowe. Harmonogram zostanie opublikowany na stronie festiwalu na początku stycznia. W tym roku jury przewodniczy wybitny śpiewak operowy Wiesław Ochman. Koncert Galowy i ogłoszenie nagród odbędzie się 14 stycznia 2024 roku o godz. 16.00.
Darczyńcami Festiwalu są Fundacja Orlen dla Pomorza oraz Fundacja PGNiG im. Ignacego Łukasiewicza. Ubiegłoroczna pula nagród dla wszystkich laureatów wyniosła 104 000 złotych, w tym Grand Prix: 20 000 złotych, ufundowana przez Prezydenta Miasta Będzina Łukasza Komoniewskiego.
Koncert Inauguracyjny i Galowy oraz przesłuchania finałowe odbędą się w hali widowiskowo-sportowej Będzin Arena (ul. Sportowa 20). Wstęp na wszystkie wydarzenia w ramach Festiwalu jest bezpłatny. Przesłuchania i Koncert Galowy będą także transmitowane na stronie Festiwalu www.mfkip.pl.
