Organizatorem projektu jest Sinfonia Varsovia, która pracuje nad nim wraz z instytucjami partnerskimi: Teatrem Wielkim – Operą Narodową, Międzynarodowym Festiwalem Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” i Muzeum Warszawy.
– Bez wątpienia warszawska scena operowa przyciąga tłumy widzów dzięki świetnym produkcjom – mówi Jarosław Trybuś, kierownik i pomysłodawca projektu. – Uważam, że gatunek opery jest znakomitym medium, pozwalającym na postawienie żywego pomnika odbudowie Warszawy. Dużo mówimy o zniszczeniu, żyjemy w jego cieniu, a mało o cudzie odbudowy. A był to proces bez precedensu, który połączył wiele środowisk w nadziei na budowanie lepszej rzeczywistości, «najlepszego miasta świata» dla siebie i przyszłych pokoleń.
Prace w Sinfonii Varsovii trwają od zeszłego roku. – To dla nas naturalne, że podjęliśmy się organizacji tego przedsięwzięcia – mówi Janusz Marynowski, dyrektor Sinfonii Varsovii oraz członek jury muzycznego i literackiego. – Jesteśmy orkiestrą miasta Warszawy, dlatego z dumą angażujemy się w promocję stolicy i jej muzyki. Opera o Warszawie jest oczywistą kontynuacją naszej dotychczasowej działalności.
Libretto opierać się będzie na motywach książki Grzegorza Piątka pt. „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1945–1949”, nagrodzonej m. in. Nagrodą Literacką m.st. Warszawy i Nagrodą Historyczną m.st. Warszawy oraz nominowanej do Nagrody Literackiej „Nike”.
– Powstały utwór ma mieć wymiar uniwersalny – podkreśla Trybuś. – Będzie mówić o przezwyciężaniu fatum, o życiu wbrew zniszczeniu, nieść nadzieję, wszędzie tam, gdzie ludzie stoją wobec konieczności odbudowy. Warszawa pokazała, że jest to możliwe i jak to się robi.
Dzieło przeznaczone będzie do wykonania na wielkiej scenie, z wielką orkiestrą symfoniczną i udziałem solistów, chóru, tancerzy, wykorzystane będzie elektronika i projekcje audiowizualne. W zamierzeniu kompozycja ma być komunikatywna, ale także nowoczesna, z użyciem nowych środków wyrazu, współczesnego języka muzycznego i innowacyjnym podejściu do tradycyjnych form operowych.
– Ze względu na znaczny wysiłek wymagany do przygotowania materiałów zgłoszeniowych, postanowiliśmy skierować zaproszenia do wybranych przedstawicieli i przedstawicielek czołówki polskiego środowiska kompozytorskiego średniego pokolenia – tłumaczy Jarosław Trybuś. – Zależało nam na najwyższej jakości prac, którą może zapewnić tylko praca niezakłócona przez inne zobowiązania twórcze. Podobnie zdecydowaliśmy się zrobić w wypadku wyboru autora lub autorki libretta.
Nazwiska osób, u których zamówione zostaną muzyka i tekst opery, poznamy w maju tego roku. Jury muzycznemu przewodniczy dyrektor „Warszawskiej Jesieni”, kompozytor Jerzy Kornowicz, a literackiemu dramaturg Piotr Gruszczyński. Do udziału w obradach jury zaproszeni zostali utytułowani specjaliści i specjalistki w swoich dziedzinach, m. in. Elżbieta Sikora, Krzysztof Knittel i Szymon Bywalec. Autor książki „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1945–1949”, Grzegorz Piątek będzie członkiem jury literackiego. Patronat nad konkursem objął prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski.
Prace wyłonionego tandemu kompozytorsko-literackiego nad operą mają zakończyć się w lipcu 2024 roku. Termin premiery produkcji rozważany jest na przełom września i października 2025 roku, kiedy przypada 80. rocznica rozpoczęcia odbudowy Warszawy, w ramach 68. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, a jednocześnie na otwarcie sezonu 2025/26 w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej.
