Od Bernsteina po Braxtona, od Glassa po Weisera, od Mołodowskiej po Schulza. Czym jest dziś muzyka żydowska? Jaka historia zapisana jest między dźwiękami? Organizatorzy POLIN Music Festival 2024 szukają odpowiedzi na te pytania. Kajetan Prochyra, kurator Sceny Muzycznej Muzeum POLIN mówi, że muzyka w swojej najbardziej pierwotnej funkcji łączyła ze sobą ludzi. Darwin twierdził, że pierwsza pieśń była pieśnią godową. Niewidzialny śpiew pomagał okiełznać niewidzialne duchy. Zestrojony oddział żołnierzy z pieśnią na ustach był bardziej skuteczny niż kakofonia watażków wroga. Muzyka była nośnikiem opowieści o tym, co dla danej wspólnoty najważniejsze: o historii, bohaterach, bogach. Wierzę, że choć muzyczna forma od tego czasu mocno się rozwinęła, muzyka wciąż może pełnić te budującą, jednoczącą funkcję. I o tym też jest nasz festiwal. Przede wszystkim to jednak spotkanie z różnorodnością muzyki żydowskiej – mówi.
„all the days were purple”
W czwartek 22 lutego 2024 roku, w przeddzień inauguracji Festivalu odbędzie się koncert „all the days were purple” w wykonaniu amerykańskiej solistki Elizy Bagg i zespołu kameralnego w składzie: Marcin Markowicz (skrzypce), Maurycy Stawujak (fortepian), Magdalena Krawczyk (altówka) Katarzyna Stasiewicz (wiolonczela) oraz Łukasz Piotrowski (wibrafon, dzwonki). Utwór skomponowany przez Alexa Weisera znalazł się w trójce wyróżnionych w finale Nagrody Pulitzera w 2020 roku. To dzieło festiwalowa publiczność będzie mogła usłyszeć jako pierwsza w Polsce.
Modlitwa – Tfiles
W piątek 23 lutego 2024 roku podczas oficjalnego otwarcia festiwalu, w audytorium Muzeum POLIN odbędzie się prawykonanie koncertu klarnetowego „Tfiles” (jid. modlitwa). Modlę się, nie wiem jeszcze do kogo, nie wiem jeszcze dlaczego – pisze w wierszu „Tfiles” Kadia Molodowska, poetka i powieściopisarka. Urodzona na terenie dzisiejszej Białorusi, w okresie międzywojennym związana z Warszawą, gdzie stała się tu jedną z najaktywniejszych twórczyń kultury jidysz. Jej wiersz „Modlitwa” był inspiracją do zamówienia koncertu klarnetowego. Jego autorem jest Alex Weiser – kompozytor i badacz kultury jidysz. W roli solisty wystąpi znakomity klarnecista młodego pokolenia – Andrzej Ciepliński. Towarzyszyć mu będzie Orkiestra Polskiego Radia w Warszawie, którą poprowadzi jej dyrektor artystyczny Michał Klauza.
Tego samego wieczoru do Muzeum POLIN powróci muzyka Avnera Dormana. Tym razem, jako pierwsi w Polsce, uczestnicy POLIN Music Festivalu usłyszą jego „Koncert fortepianowy nr 3”. Solistą w tym utworze będzie amerykański pianista Mackenzie Melemed.
Rodzajem modlitwy będzie także utwór Leonarda Bernsteina „Halil” (hebr. flet) zadedykowany Yadinowi Tannenbaumowi – młodemu fleciście, który walczył w wojnie Jom Kipur i zginął, mając zaledwie 19 lat. Solistką w polskim prawykonaniu tego utworu będzie laureatka Paszportu Polityki 2020, flecistka Ania Karpowicz.
Metamorfozy – Metamorphosis
W sobotę, 24 lutego 2024 roku na scenie Muzeum POLIN pojawi się kwartet perkusyjny Third Coast Percussion, laureat nagrody Grammy za album z muzyką Steve’a Reicha. Kwartet przedstawi projekt „Metamorphosis”, w którym towarzyszyć im będzie dwójka tancerzy. Brzmienia instrumentów kwartetu nagrała producentka Jlin. Utwór ten znalazł się w ścisłym finale konkursu o Nagrodę Pulitzera (2023). To będzie opowieść o tym, jak jesteśmy ze sobą połączeni i jak wzajemnie nasza energia przekłada się na partnera: choreografa na tancerza, kompozytora na wykonawcę, wykonawcy na tancerza – artystów na odbiorców. Tego wieczoru usłyszymy i zobaczymy również metamorfozy inspirowane muzyką Philipa Glassa i Tyondaia Braxtona.
„Manekiny” – Schulz/Rudziński/Siwińska
Finałowym wydarzeniem festiwalu 25 lutego 2024 roku będzie premiera nowej inscenizacji opery Zbigniewa Rudzińskiego „Manekiny”, opartej na prozie Brunona Schulza. Jest to koprodukcja Muzeum POLIN i Opery Wrocławskiej, gdzie odbyła się prapremiera dzieła – w 1981 roku. Autor „Manekinów” badał granice między twórcą a stwórcą – w nieożywionej materii szukał elementów życia. Te rozważania pozostają aktualne i dziś, zwłaszcza w obliczu powszechnego wykorzystania sztucznej inteligencji.
Autorką inscenizacji i wizualizacji jest reżyserka, scenografka i fotografka Kamila Siwińska. Choreografię opracowała Katarzyna Witek, kostiumy, we współpracy z Kamilą Siwińską, przygotowała Martyna Cierpisz. Całością zadyryguje Trajan Muryń. Wystąpią: Tomasz Rudnicki, Liliana Jędrzejczak, Aleksandra Malisz, Barbara Bagińska, Eliza Kruszczyńska, Jędrzej Tomczyk i Aleksander Zuchowicz.
Puszke – na pomoc rodzinom z Ukrainy
Od kilku lat POLIN Music Festival gości także organizacje pozarządowe. W ubiegłym roku zebrano ponad 26 tysięcy złotych na rzecz Domu Ukraińskiego. Termin festiwalu ponownie łączy się z rocznicą rosyjskiej napaści na Ukrainę. Dlatego Muzeum POLIN zaprosiło do współpracy Fundację Puszke, która pomaga 300 żydowskim rodzinom z Ukrainy mieszkającym w Warszawie i okolicach. Tak fundację, jak i muzeum łączy przekonanie, że fundamentem tożsamości żydowskiej jest tikun olam (hebr. naprawianie świata).
Spacery towarzyszące
Na tydzień przed rozpoczęciem i w festiwalową sobotę (17 i 24 lutego 2024 roku) Muzeum POLIN zorganizuje warszawski spacer śladami Kadii Mołodowskiej. Uczestników i uczestniczki wycieczki oprowadzą Studenci Wydziału Historii UW pod opieką dr Moniki Polit (UW) i Katarzyny Jakubowicz (POLIN).
Informacje o POLIN Music Festival
- Organizator: Muzeum POLIN
- Współorganizator: Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce
- Mecenas Sceny Muzycznej Muzeum POLIN: Jankilevitsch Foundation
- Powstanie i prawykonanie utworu „Tfiles” Alex Weisera zostało dofinansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzących z Funduszy Promocji Kultury w ramach programu „Zamówienia kompozytorskie”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.
- Inicjatorem POLIN Music Festivalu jest Michael Guttman.
