– „Winterreise” to raczej mój autorski projekt niż tradycyjny spektakl – mówi Łukasz Konieczny, który jest nie tylko reżyserem, ale i wykonawcą pieśni. – Zainspirowałem się zapiskami mojego pradziadka, Kazimierza Fiedlera, który spędził prawie cztery lata w obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie. W swoim notatniku, zapisywał wspomnienia ołówkiem, co stało się podstawą tego przedsięwzięcia. To wszystko układa się w opowieść, która staje się pretekstem do stworzenia czegoś, co ma głębszy wymiar. To dla mnie bardzo osobista relacja z bohaterem, który staje się nośnikiem uniwersalnego tematu – apokaliptycznej, być może ostatniej podróży samotnego, tragicznego bohatera lirycznego– dodaje artysta. – Śpiewam pieśni Schuberta do słów Müllera po niemiecku, ale przetłumaczyłem wszystkie 24 utwory na język polski.
Produkcja łączy w sobie pieśni Schuberta, które są wykonywane po niemiecku, z wierszami Wilhelma Müllera oraz poezją Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, poetą, który zginął podczas Powstania Warszawskiego. Wiersze Baczyńskiego dodają dodatkowego wymiaru emocjonalnego, którego dopełnieniem jest taniec Borisa Randzio, wprowadzający widza w intymny świat wewnętrznych zmagań bohatera.
– Tancerz w tym spektaklu pełni rolę energii, siły, metafory tego, co może spotkać każdego człowieka w jego życiu i w jego podróży – mówi Łukasz Konieczny.– W pierwszej scenie tancerz przekazuje mi notatnik mojego pradziadka – ta relacja nie jest jednak dosłowna. Każdy człowiek ma swoje trudne i lepsze chwile, doświadcza działań, nad którymi nie zawsze ma kontrolę.
Przez pryzmat tych trzech artystycznych dyscyplin, „Winterreise” staje się poruszającą opowieścią o samotnej wędrówce przez zimowy krajobraz cierpienia i nadziei. To odzwierciedla zarówno ból z przeszłości, jak i tragiczne doświadczenia młodych ludzi w obliczu wojny. Przy fortepianie zasiądzie Nikolaus Rexroth, a projekt wzbogacają projekcje wideo Piotra Opawskiego oraz oświetlenie autorstwa Ray Genesis, budujące intymną i dramatyczną atmosferę.
– Przestrzeń postindustrialna idealnie pasuje do tego projektu. Zależało mi, by nie przesadzić z elementami scenograficznymi – im prostsza przestrzeń, tym lepsza – opowiada o wybranej lokalizacji Konieczny. – W tym spektaklu Baczyński sam w sobie jest scenografią. Jego teksty to właściwie obrazy teatralne, intensywnie oddziałujące na umysł. Poezja Baczyńskiego, pełna mechaniki wojennej i dźwiękonaśladowczych wyrazów, oddaje intymność młodych ludzi, którzy wiedzą, że zaraz umrą.
Projekt opowiada historię o śmierci, nadziei i zmaganiach z tragicznie nieuniknionym losem. Konieczny podkreśla, że choć inspiracją dla spektaklu są wojenne przeżycia, sama opowieść nie jest dosłowna. – Poezja nie potrzebuje dosłownych odniesień – mówi artysta. – To historia o tym, jak człowiek mierzy się z teraźniejszością, próbując uciec od niej, nie zawsze mając siłę, by iść dalej. Bohater Schuberta właśnie w tym momencie staje się symbolem uniwersalnego losu.
Pomysł wykorzystania poezji Baczyńskiego wyszedł od Michaela Sturma, niemieckiego reżysera, który w Polsce przygotował premiery „Śpiewaków norymberskich” w Teatrze Wielkim im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu i „Fidelia” w Operze Bałtyckiej Gdańsku oraz Małgorzaty Oleszkiewicz. Premiera projektu odbyła się 28 listopada 2023 roku podczas „Into the Open – Music Festival” w Kühlhaus w Berlinie, a w Polsce spektakl zaprezentowano we wrześniu 2024 roku na scenie Fabryki Sztuki w Łodzi.
Podczas Baltic Opera Festiwal spektakl pokazany zostanie tylko raz, 10 lipca 2025 roku – w przestrzeni Galerii Layup, w industrialnej scenerii Stoczni Gdańskiej, która potęguje dramatyzm przedstawienia. Ta wyjątkowa prezentacja jest hołdem dla przeszłości, poezji i muzyki, a także okazją do refleksji nad uniwersalnymi tematami cierpienia, wojny i nadziei.
Czas trwania wynosi 75 minut bez przerwy. Bilety są dostępne na stronie Baltic Opera Festiwal.
