W ubiegłym roku w Madrycie zaprezentowano koncertowo „Halkę” Stanisława Moniuszki, pod dyrekcją Łukasza Borowicza śpiewali Piotr Beczała (Jontek), Tomasz Konieczny (Janusz) oraz Tomasz Kumięga (Dziemba). Teraz do Teatro Real trafia „Pasażerka”, kolejne dzieło polskiego kompozytora.
Mieczysław Wajnberg skomponował „Pasażerkę” w 1968 roku, ale swoją prapremierę w wersji półscenicznej miała ona dopiero 25 grudnia 2006 roku w Moskiewskim Międzynarodowym Audytorium, już po śmierci kompozytora. Pełny sceniczny pokaz odbył się po raz pierwszy na Festiwalu w Bregencji 21 lipca 2010 roku w reżyserii Davida Pountneya, w koprodukcji z English National Opera w Londynie, Teatro Real w Madrycie i Teatrem Wielkim – Operą Narodową. Tę produkcję pokazano w Warszawie po raz pierwszy w październiku 2010 roku, w latach 2010-2016 spektakl zagrano w sumie osiem razy.
„Pasażerka” oparta została na powieści Zofii Posmysz – polskiej pisarki i scenarzystki, która przeżyła Holocaust. Autorka opisuje w niej rejs luksusowym transatlantykiem, w czasie którego była więźniarka Marta rozpoznaje w eleganckiej kobiecie Lizie nadzorczynię SS z Auschwitz. Ta historia stała się kanwą ostatniego filmu Andrzeja Munka z 1963 roku z Anną Ciepielewską i Aleksandrą Śląską. Aleksander Miedwiediew zaadaptował powieść Posmysz na libretto opery.
W spektaklu w reżyserii Davida Pountneya za scenografię odpowiada Johan Engels, kostiumy Marie-Jeanne Lecca, światła Fabrice Kebour. Kierownictwo muzyczne sprawuje Mirga Gražinytè-Tyla. Będzie to też uczczenie dziesiątej rocznicy śmierci Gerarda Mortiera, reżysera i wieloletniego dyrektora Teatro Real.
Wystąpią m. in.: Amanda Majeski (Marta), Gyula Orendt (Tadeusz), Anna Gorbachyova-Ogilvie (Katja), Daveda Karanas (Lisa), Lidia Vinyes-Curtis (Krzystina), Marta Fontanals-Simmons (Vlasta), Helen Field (Stara), Nadieżda Karyazina (Hannah), Olivia Doray (Ivette), Luba Sokołowa (Bronka), Nikołaj Schukoff (Walter) oraz Géraldine Dulex (Nadzorczyni / Kapo).
Solistów w madryckim Teatro Real przygotowuje polska pianistka i coach wokalny Anna Marchwińska. W latach 1997-2001 była wykładowcą w Juilliard School Opera Center i Vocal Arts Department, współpracowała wtedy także z operowymi scenami Nowego Jorku: Metropolitan Opera i New York City Opera. Od 2002 związana jest z Teatrem Wielkim – Operą Narodową, jest tam kierownikiem korepetytorów solistów. Specjalizuje się w muzyce kameralnej, zarówno wokalnej, jak i instrumentalnej. Z Festiwalem w Bregencji współpracuje od 2009 roku, w 2010 roku przygotowywała tam „Pasażerkę”, którą potem pokazano w Warszawie. W tej produkcji wystąpiło wielu polskich artystów, m. in. Artur Ruciński, Agnieszka Rehlis, Elżbieta Wróblewska, dyrygował Teodor Currentzis.
Premiera odbędzie się 1 marca 2024 roku, w marcu 2024 roku zaplanowano 8 spektakli, będzie to pierwsza prezentacja tej opery w Hiszpanii. Teatro Real zapowiada premierę na deskach swojego teatru, podkreślając, że opera, choć została ukończona w 1968 roku, była uciszana przez dziesięciolecia przez rosyjskie władze, a w końcu dociera do Madrytu pod wpływem niepowstrzymanej fali międzynarodowego uznania.
Wystawienie opery w Hiszpanii możliwe jest dzięki współpracy Teatro Real i Instytutu Adama Mickiewicza oraz przy wsparciu Instytutu Polskiego w Madrycie.
