Zamówienie cesarza Józefa II na Singspiel, niemiecką odmianę̨ opery komicznej z mówionymi dialogami i wstawkami muzycznymi, zastało Mozarta podczas pracy nad „Weselem Figara”. Monarcha wydawał wówczas prywatne przyjęcie w oranżerii Pałacu Schönbrunn. Atrakcją wieczoru miał być́ swoisty „pojedynek” między niemieckim Singspielem a włoską operą buffa. Do rywalizacji stanęły dwa dzieła operowe: „Prima la musica e poi le parole” Antonia Salieriego oraz właśnie „Dyrektor Teatru”. Plotka głosi jakoby sam cesarz zaproponował tematykę obu utworów.
Jednoaktowa komedia Gottlieba Stephaniego Jr., która posłużyła Mozartowi za libretto, piętnuje rządzące osiemnastowiecznym teatrem schematy towarzyskie, strukturalne i finansowe. Pojawiają się zatem: rywalizacja podczas przesłuchań́, przepychanki o pozycję w zespole czy wysokość́ gaż, jak również nepotyzm. Problemy te, pomimo upływu czasu, nie tracą na aktualności. Nie mając jednak decydującego wpływu na ostateczne zwycięstwo Sztuki. Nad teatrzykiem zakulisowych utarczek i animozji triumfuje Teatr, ten, z którym obcują̨ widzowie, zasiadając w półmroku i ciesząc się przedstawieniem operowym.
Mozart zamknął akcję w klamrę̨ efektownej uwertury w stylu buffo i finałowego „wodewilu”. Pomiędzy scenami wplótł dwie wirtuozowskie arie sopranistek oraz tercet, w którym tenor usiłuje uspokoić́ pokłócone artystki. Reszta to kwestie wypowiadane przez aktorów. W krakowskiej realizacji materiał muzyczny zostanie poszerzony o fragmenty innych dzieł scenicznych genialnego Salzburczyka, m.in.: „Idomeneo”, „Così fan tutte” oraz „Don Giovanniego”.
Libretto „Dyrektora Teatru” pełni swoistą funkcję zwierciadła dla pracowników instytucji. W inscenizacji Opery Krakowskiej po przeciwnych stronach lustra znajdą się także wykonawcy i publiczność́. Dojdzie jednak do zamiany miejsc. Podczas gdy widzowie zasiądą̨ na scenie, akcja komedii będzie rozgrywała się na widowni. Jak podkreślają̨ realizatorzy, sięgając po ten zabieg, chcą̨ pokazać́, że tajemnica teatru – również̇ operowego – tkwi w przekroczeniu granicy rampy scenicznej, zaś spektakl może zaistnieć tylko wówczas, gdy rodzi się̨ pomiędzy widzem a artystą. Spektakl będzie zakończeniem 24. Letniego Festiwalu Opery Krakowskiej.
Krakowską realizację wyreżyseruje Beata Redo-Dobber (według pomysłu inscenizacyjnego Bogusława Nowaka), zaś kierownictwo muzyczne będzie pełnił Tomasz Tokarczyk. Za scenografię i kostiumy odpowiedzialny jest Ryszard Melliwa. Wśród wykonawców zobaczymy Monikę Korybalską (Wielka Pfeil), Katarzynę Oleś-Blacha (Pani Herz), Karolinę Wieczorek (Panna Silberklang) Roberta Gierlacha (Buff) oraz Wojciecha Gierlacha (Frank, dyrektor teatru).
Premiera odbędzie się 15 lipca, o godz. 18.30. Spektakl zostanie pokazany też 16 lipca.
