Polka, która podbiła świat
Marcella Sembrich-Kochańska (1858–1935) była pierwszą Polką, która występowała przez ćwierć wieku na scenie nowojorskiej Metropolitan Opera, gdzie zaśpiewała aż 487 razy. Pochodząca z galicyjskiego Bolechowa artystka studiowała muzykę we Lwowie, Wiedniu i Mediolanie. Śpiewała w Londynie, Petersburgu, Paryżu, Dreźnie i Nowym Jorku, współpracując z największymi artystami epoki. Jej partnerami na scenie bywali najsławniejsi w ówczesnym świecie opery artyści: Enrico Caruso i Mattia Battistini, a z Polaków Adam Didur, Jan i Edward Reszkowie.
Przez całe życie czuła się ambasadorką kultury polskiej. Od 1880 roku na wszystkich swoich koncertach wykonywała po polsku pieśń Fryderyka Chopina „Życzenie” przy własnym akompaniamencie fortepianowym. Włączała ją też do występów operowych (np. do sceny „lekcji śpiewu” w II akcie „Cyrulika sewilskiego” Gioachina Rossiniego) traktując to jako symbol polskości narodu, który nie ma swojego państwa na mapie.
W tym roku mija 90 rocznica śmierci wielkiej artystki. Zmarła w Nowym Jorku, ale została pochowana wraz z mężem, Wilhelmem Stenglem, w rodzinnym grobie Stenglów, na cmentarzu Johannisfriedhof w Dreźnie. Dzięki staraniom Juliusza Multarzyńskiego w przewodniku po zabytkowym cmentarzu jest zaznaczone miejsce pochówku z adnotacją Polska śpiewaczka operowa i pianistka, najwybitniejsza sopranistka koloraturowa swoich czasów, występująca na scenach operowych i salach koncertowych całego świata.
Wystawa „Marcella Sembrich-Kochańska. Polka. Artystka Świata”
Wystawa została zainaugurowana w ramach XX Dni Lwowa, organizowanych przez Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich. Uroczyste otwarcie odbyło się w przerwie koncertu Młodzieżowej Orkiestry Symfonicznej z Litwy w sali im. Karola Anbilda.
Na jednej z plansz upamiętniona została Kazimiera Alberti – poetka, prozatorka i absolwentka lwowskiego konserwatorium, urodzona w Bolechowie, a więc w miejscowości dzieciństwa Marcelli Sembrich. Była członkinią Związku Literatów Polskich, tłumaczyła teksty z języka bułgarskiego i czeskiego. W swoich powieściach wracała wspomnieniami do Bolechowa, miasta dzieciństwa Marcelli Sembrich. Zmarła w 1962 roku w Bari (Włochy).
Na wystawie przypomniana jest również postać lwowiaka – Miłosza Emila Stengla, brata męża Marcelli Kochańskiej – Wilhelma, dyrektora teatrów prowincjonalnych, z którymi występował początkowo we Lwowie, Stanisławowie, Brzeżanach, Tarnopolu, Przemyślu, Jarosławiu, a w późniejszym czasie wyjechał do Warszawy wznowił działalność przedstawieniami m.in w Tarnowie, Częstochowie, Łańcucie, Busku-Zdroju, Ostrowie, Toruniu, Bydgoszczy i Poznaniu.
Multarzyński przypomina postać Ryszarda Ordyńskiego, który w latach 1917-1920 był głównym reżyserem w Metropolitan Opera w Nowym Jorku. Ordyński urodził się w 1878 roku w Makowie Podhalańskim. W 1915 roku, na prośbę American Polish Relieff Committee of New York, któremu przewodniczyła Marcella Sembrich-Kochańska, zrealizował widowisko „A Night in Poland”, z którego dochód przeznaczono na fundusz pomocy dla ofiar wojny w Polsce. Przedstawienia reżyserowane przez Ordyńskiego miały znaczący wpływ na rozwój w Stanach Zjednoczonych ruchu New Stagecraft, od którego zaczynają się dzieje nowoczesnego teatru amerykańskiego.
Autorem i kuratorem ekspozycji jest Juliusz Multarzyński – artysta fotografik, dziennikarz, menedżer kultury i wydawca, od lat popularyzujący postać Marcelli Sembrich. Współpracuje z najważniejszymi instytucjami kultury w Polsce m.in. z Teatrem Wielkim – Operą Narodową oraz pozostałymi scenami operowymi w kraju, z Filharmonią Narodową, Narodowym Instytutem Fryderyka Chopina, Instytutem Muzyki i Tańca oraz wieloma festiwalami muzycznym.
Lidia Zawistowska
