„Muzyczna podróż do Francji” w Telewizji Katowice. Gala finałowa 4. Festiwalu im. Bogusława Kaczyńskiego

Ostatni koncert 4. Festiwalu im. Bogusława Kaczyńskiego odbył się w Amfiteatrze na terenie założenia zamkowo-parkowego Radziwiłłów w Białej Podlaskiej we wrześniu 2022 roku. Wystąpili w niej wyjątkowi soliści: mezzosopranistka Małgorzata Walewska, sopranistka Joanna Szynkowska vel Sęk, tenorzy Tadeusz Szlenkier i Stanisław Napierała, a także aktor i wokalista Mateusz Deskiewicz. W koncercie wzięli udział również wybitni instrumentaliści: skrzypaczka Kamila Wąsik-Janiak oraz akordeonista i bandoneonista Klaudiusz Baran. Ten muzyk, równocześnie profesor i rektor Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, objął koncert honorowym patronatem.

Solistom towarzyszyła Chopin University Chamber Orchestra pod dyrekcją Rafała Janiaka. Ten dyrygent i ceniony kompozytor jest obecnie dyrektorem artystycznym Teatru Wielkiego w Łodzi, a także dziekanem na Wydziale Dyrygentury Symfoniczno-Operowej UMFC w Warszawie.

Galę przygotował Krzysztof Korwin-Piotrowski, dyrektor artystyczny Fundacji ORFEO i Festiwalu im. Bogusława Kaczyńskiego. Był odpowiedzialny za scenariusz, reżyserię, koncepcję scenograficzną. Poprowadził także koncert wraz z dziennikarką TVP Kultura Katarzyną Sanocką.

Na początku zabrzmiał „Polonez A-dur” Fryderyka Chopina. Jego fragment jest sygnałem Programu Pierwszego Polskiego Radia, którego dziennikarzem był przez wiele lat Bogusław Kaczyński. Nieprzypadkowo koncert rozpoczął się muzyką Chopina, który od 1831 roku mieszkał we Francji i zmarł w Paryżu w roku 1849. Jego grób znajduje się na cmentarzu Père-Lachaise, gdzie są też pochowani m.in.: kompozytorzy George Bizet, Vincenzo Bellini, Gioachino Rossini, śpiewaczka operowa Maria Callas i piosenkarka Édith Piaf. Ojciec Fryderyka – Nicolas Chopin był rodowitym Francuzem, urodził się w Marainville-sur-Madon, ale przeniósł się do Polski i ożenił się z Teklą Justyną Krzyżanowską. Patron Festiwalu Bogusław Kaczyński napisał książkę o Chopinie i był komentatorem Konkursów Chopinowskich.

Na gali wystąpiła Joanna Szynkowska vel Sęk, która rozpoczynała karierę w Poznaniu oraz w Gliwickim Teatrze Muzycznym. Obecnie zajmuje się głównie obowiązkami rodzinnymi: ma czworo dzieci, a jej najmłodszy syn urodził się w styczniu 2023 roku. Na koncercie wykonała słynny walc Julii „Je veux vivre” („Chcę żyć”) z opery Charlesa Gounoda „Romeo i Julia”. Dziewczyna śpiewa do swojej piastunki, że nie ma ochoty wyjść za mąż, ponieważ chce żyć i cieszyć się młodością. Jednak wszystko w jej życiu się zmieni, kiedy pokocha Romea. Podczas koncertu zabrzmiał także duet z opery „Traviata” Giuseppe Verdiego „Parigi, o cara”. Alfred z Violettą zamieszkali pod Paryżem, następnie na skutek intrygi ojca Alfreda, Violetta wyjechała od ukochanego, by połączyć się z nim tuż przed śmiercią. Śpiewają wtedy miłosny duet o tym, że opuszczą Paryż i spędzą razem resztę życia na prowincji. Partię młodego kochanka Alfreda zaśpiewał laureat Nagrody ORFEO imienia Bogusława Kaczyńskiego dla najlepszego tenora w Międzynarodowym Konkursie imienia Ady Sari – Stanisław Napierała. Studiował w Akademii Muzycznej w Katowicach w klasie prof. Ewy Biegas i Łukasza Gaja. Obecnie kontynuuje naukę w Opera Studio w Volksoper w Wiedniu.

Publiczność festiwalowa usłyszała również arię Werthera z opery „Werther” Jules’a Masseneta. Tytułowy bohater to jeden z najsłynniejszych nieszczęśliwych kochanków, beznadziejnie zakochany w Charlotcie. Kiedy spotyka się z nią w okresie Bożego Narodzenia, śpiewa „ Pourquoi me réveiller…” („Dlaczego mnie budzisz, o wiosenny wietrze?”) Tę arię wykonał Tadeusz Szlenkier, absolwent Yale University w Stanach Zjednoczonych, laureat pierwszej nagrody w międzynarodowym konkursie wokalnym Klassik-Mania w Wiedniu, solista Staattheater w Norymberdze, promowany wcześniej przez Bogusława Kaczyńskiego na Festiwalu im. Jana Kiepury w Krynicy-Zdroju.

O twórczości Jules’a Masseneta pisano, że komponuje czasami „w słodkim i lekkim stylu”. Lepiej jednak powiedzieć, że jego dzieła są stworzone z polotem, delikatnością i subtelnością, a czasem z dramatyzmem i bogactwem brzmienia. Jedną z najbardziej znanych jego oper, obok „Manon” i „Werthera”, jest „Thais”, której prapremiera odbyła się w Paryżu pod koniec XIX wieku, a premiera polska – we Lwowie 110 lat temu. Akcja toczy się w Tebach, Aleksandrii i Egipcie w IV wieku. Zmysłowa Thais jest kurtyzaną i uważa ziemską miłość za najważniejszą, a mnich zamierza oczyścić ją z pożądania i zwrócić w kierunku Boga.

Chopin University Chamber Orchestra zagrała „Medytacje” z tej opery, świadczące o przemianie duchowej głównej bohaterki. Po nocnej modlitwie Thais poczuje, że jej dusza jest wypełniona boskim światłem. Solową partię skrzypiec wykonała wybitna artystka Kamila Wąsik-Janiak, laureatka wielu prestiżowych konkursów. Występowała na festiwalach w Estonii, Niemczech i Japonii. Pracuje jako adiunkt na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina, a jej płyty zdobyły nagrodę Fryderyk i nagrodę krytyków francuskich „Les Orphées d’Or” („Złote Orfeusze”). Uświetniła koncert galowy dedykowany Księciu Karolowi, który po śmierci Elżbiety II został królem Wielkiej Brytanii Karolem III.

Kolejny francuski XIX-wieczny kompozytor operowy, którego muzykę wykonano na gali w Białej Podlaskiej, to Léo Delibes zmarły w Paryżu w 1891 roku. Tworzył operetki, opery komiczne i balety. Akcja ostatniej jego opery „Kasia” dzieje się na Pokuciu czyli obecnym terenie Ukrainy. Włączył też tańce polskie do baletu „Coppelia”. Natomiast w festiwalowym koncercie zabrzmiały dwa fragmenty jego arcydzieła czyli „Lakmé”. Akcja tej opery toczy się w XIX-wiecznych Indiach. Po paryskiej premierze w 1883 roku dzieło było wystawiane w Europie, Buenos Aires i Nowym Jorku. W samym Paryżu odbyło się w ciągu 50 lat 1000 przedstawień „Lakmé”. Publiczność przyciągały: klimat Orientu, wątek miłosny i przystępna w brzmieniu, melodyjna muzyka.

Arię z dzwoneczkami „Où va la jeune Hindoue” ” („Dokąd podąża młoda Indoue”) zaśpiewała Joanna Szynkowska vel Sęk. Ojciec Lakmé prosi ją, aby zaśpiewała legendę o córce pariasa, która ujrzała w lesie przystojnego młodego mężczyznę. Gdy spał, chroniła go przed dziką zwierzyną, grając na dzwoneczkach. Okazało się, że młodzieniec był synem Brahmy czyli hinduskiego boga i wziął ją ze sobą do nieba. Następnie publiczność usłyszała słynny „Duet kwiatów”. Lakmé i jej służąca zrywają kwiaty w ogrodzie przy indyjskiej świątyni ku czci Brahmy i są pełne zachwytu nad pięknym dniem. Duet zaśpiewały: Joanna Szynkowska vel Sęk i gwiazda światowych scen operowych Małgorzata Walewska, laureatka Nagrody imienia Bogusława Kaczyńskiego „Złota Muszka” za wybitne osiągnięcia w dziedzinie sztuki wokalnej.

Mistrzem operowym był George Bizet, urodzony w Paryżu w 1838 roku jako syn pianistki i nauczyciela śpiewu. Już jako 19-latek zdobył prestiżową Nagrodę Rzymską za swoje kantaty i stał się sławny. Prapremiera „Carmen” odbyła się w paryskiej Operze Komicznej w 1875 roku i skończyła się klęską. Nie spodobała się główna bohaterka, łamiąca normy społeczne i obyczajowe. Nie przypadło do gustu odbiorców także tragiczne zakończenie – zamordowanie Carmen przez zazdrosnego kochanka, Don Joségo. Publiczność Opery Komicznej chciała się bawić, a nie patrzeć na takie cierpienia. Ale szybko historia zweryfikowała ten osąd i do dziś „Carmen” jest jedną z najczęściej wystawianych oper na świecie. „Pieśń cygańską” z tego dzieła zaśpiewała Małgorzata Walewska, a następnie można było usłyszeć „La fleur que tu m’avais jetée” („Kwiat, który mi rzuciłaś…”), słynną arię z kwiatkiem zakochanego w Carmen Don Joségo, w interpretacji Tadeusza Szlenkiera.

Kiedy myślimy o muzyce francuskiej, w uszach brzmi nam piosenka. Bogusław Kaczyński słuchał chętnie płyt z muzyką Édith Piaf, Jacquesa Brela i Charlesa Aznavoura. Na pytanie o to, na czym polega fenomen francuskiej piosenki, Aznavour odpowiedział: Bo to jest prawdziwa piosenka… opowiada historię. Najważniejsze w niej jest to, że muzyka nie była pierwsza, że pierwszy był tekst. W Polsce wiem, że nie muszę śpiewać i mówić po polsku, żebym był zrozumiany…

Podczas gali finałowej 4. Festiwalu im. Bogusława Kaczyńskiego zabrzmiały więc perły francuskiej piosenki. Dwie z nich zaśpiewał aktor musicalowy Teatru Muzycznego w Gdyni Mateusz Deskiewicz, który występował również w Szwajcarii, Austrii, Niemczech, Luksemburgu, Armenii, a także na festiwalach na Litwie i w stolicy Ukrainy – Kijowie. Wykonał „La Bohème” (Cyganerię) Charlesa Aznavoura z polskimi słowami Wojciecha Młynarskiego oraz „Vesoul” Jacques’a Brela.

„La vie en rose” („Życie na różowo”) to utwór, do którego muzykę napisał Louis Guglielmi, a słowa – Édith Piaf. Piosenka zabrzmiała jako duet zaśpiewany przez Joannę Szynkowską vel Sęk i Stanisława Napierałę. Natomiast Tadeusz Szlenkier wykonał „Ne me quitte pas” („Nie opuszczaj mnie”) z repertuaru Jacques’a Brela. A na koniec gali „Muzyczna podróż do Francji” zabrzmiała piosenka „Milord” z repertuaru Piaf w premierowym wykonaniu Małgorzaty Walewskiej. Akordeon i bandoneon były ważnymi instrumentami, towarzyszącymi solowo śpiewakom w ostatniej części koncertu. Zagrał na nich wirtuozowsko Klaudiusz Baran, profesor i od 2016 roku rektor Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, laureat nagrody Fryderyk jako najlepszy akordeonista w Polsce.

Organizatorami festiwalu byli: Prezydent Białej Podlaskiej Michał Litwiniuk, Bialskie Centrum Kultury im. Bogusława Kaczyńskiego oraz ORFEO Fundacja im. Bogusława Kaczyńskiego w Warszawie. Kolejny, 5. Festiwal im. Bogusława Kaczyńskiego odbędzie się od 19 do 27 sierpnia 2023 roku w Białej Podlaskiej, a koncerty specjalne planowane są w Warszawie, Sarnakach, Serpelicach, Katowicach i Gliwicach.

Widowisko „Muzyczna podróż do Francji” jest produkcją „ORFEO” Fundacji im. Bogusława Kaczyńskiego w Warszawie. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego,, w ramach programu „Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.

Mecenasi Festiwalu:
Miasto Biała Podlaska
„ORFEO” Fundacja im. Bogusława Kaczyńskiego

Sponsorzy:
Inter Broker – Robert Kożuchowski, Michał Kożuchowski,
Paweł Niczyporuk Budownictwo

Organizatorzy 4. Festiwalu im. Bogusława Kaczyńskiego
Prezydent Miasta Biała Podlaska, Michał Litwiniuk
 Bialskie Centrum Kultury im. Bogusława Kaczyńskiego, Dyrektor Zbigniew Kapela
„ORFEO” Fundacja im. Bogusława Kaczyńskiego w Warszawie

Rada Fundacji: Zbigniew Napierała (Przewodniczący),
Barbara Kaczmarkiewicz, Zbigniew Jakubas
Dyrektor Zarządu: Anna Habrewicz
Dyrektor Artystyczny Festiwalu: Krzysztof Korwin-Piotrowski

Kierownik Impresariatu Artystycznego BCK: Marta Cholewińska
Impresariat Artystyczny BCK: Patrycja Sawczuk, Marta Woźniak, Robert Sozoniuk, Karol Wysokiński

Koordynator „ORFEO”: Ewa Titow

Biuro Prasowe Festiwalu:
Gabriela Kuc-Stefaniuk, Ewa Filipiuk

PODZIĘKOWANIA

Rektor prof. dr hab. Klaudiusz Baran
Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie
Patron Honorowy gali finałowej

Rektor prof. dr hab. Władysław Szymański
Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach

Dyrektor Kamila Lendzion
Teatr Muzyczny w Lublinie

Dyrektor Rafał Izbicki
Muzeum Południowego Podlasia

Dyrektor Waldemar Robak
Zespół Szkół Muzycznych im. Fryderyka Chopina w Białej Podlaskiej

Dyrektor Grzegorz Krawczyk
Teatr Miejski w Gliwicach

Dyrektor dr Jacek Siebel
Muzeum Historii Katowic

Rektor prof. dr hab. Bartosz Molik
Prorektor prof. dr hab. Jerzy Sadowski
Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie

Dyrektor dr Paweł Borek
Miejska Biblioteka Publiczna w Białej Podlaskiej

Prezes Konrad Afaltowski
Zakład Produkcyjno-Handlowy ZIELEŃ w Białej Podlaskiej

Piotr Lament
Bialskie Klasyki – Automobilklub Biała Podlaska

Patroni medialni:
TVP Kultura, TVP Katowice, TVP Lublin,
Jedynka Polskiego Radia, Dziennik Teatralny,
portal muzyczny Orfeo, Polskie Radio Lublin,
Radio dla Ciebie, Katolickie Radio Podlasie,
portal Biała 24 pl,
Radio Biper i Podlasianin