W wieku 77 lat 10 stycznia 2023 roku odeszła Antonina Kowtunow, gwiazda śpiewu koloraturowego, primadonna Opery Poznańskiej i wspaniały pedagog. Do historii polskiej wokalistyki przeszła jako pierwsza po II wojnie światowej odtwórczyni partii Aminy w operze „Lunatyczka” Vincenza Belliniego w Operze Bytomskiej. Artystka stworzyła kilkadziesiąt ról w Operze Poznańskiej, w Operze Wrocławskiej, Operze Śląskiej w Bytomiu i Teatrze Wielkim w Warszawie.
![Antonina Kowtunow jako Amina, 2 maja 1982, Opera Śląska (Bytom) © Encyklopedia Polskiego Teatru](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2023/01/Antonina-Kowtunow-jako-Amina-2-maja-1982-Opera-Slaska-Bytom-©-Encyklopedia-Polskiego-Teatru.jpg)
Virginia Zeani, legendarna rumuńska sopranistka zmarła 20 marca 2023 roku w West Palm Beach na Florydzie w Stanach Zjednoczonych. Kreowała blisko 70 ról, wykonując zarówno partie belcantowe, jak i spintowe, występowała też w repertuarze bardziej współczesnym. Artystka, słynąca z dramatycznej intensywności i pięknego, elastycznego głosu uznawana była za jedną z Królowych Piratów i pamięć o niej przetrwała głównie dzięki żywym rejestracjom jej występów. Miała 98 lat.
![Virginia Zeani w „Traviacie” © www.virginiazeani.org](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2023/10/Virginia-Zeani-w-Traviacie-1.jpg)
11 kwietnia 2023 roku zmarł Jarosław Bręk, bas-baryton śpiewający repertuar operowy i oratoryjny. Prowadził klasę śpiewu w Akademii Muzycznej w Poznaniu, był dyrektorem artystycznym festiwali muzycznych. W repertuarze miał kilkadziesiąt partii operowych, a także blisko sto pięćdziesiąt oratoryjnych, wykonywał dzieła Monteverdiego, Brittena, Mozarta, Rossiniego, Händla, Verdiego, Pendereckiego, Donizettiego, Żeleńskiego, Szymanowskiego i Moniuszki. To niezwykły interpretator liryki wokalnej, o której mówił, że jest w niej wszystko i że to pieśń wymaga największej wrażliwości. Wybitny artysta miał 46 lat.
![Jarosław Bręk @ www.jaroslawbrek.com](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2023/04/ADR_9578male-684x1024-1.jpg)
Tego samego dnia zmarł w wieku 92 lat Zdzisław Klimek. Baryton przez kilkadziesiąt lat związany był z Teatrem Wielkim w Warszawie, na tej scenie kreował wielki repertuar barytonowy i wystąpił na niej ponad 1000 razy. Śpiewał także na scenach zagranicznych, m. in. Berlinie, Moskwie, Dreźnie, Pradze, Genewie i Lipsku.
![Zdzisław Klimek jako Miecznik w „Strasznym dworze”, z Zofią Rudnicką (Hanną) i Polą Lipińską (Jadwigą), 1963 © archiwum Teatru Wielkiego – Opery Narodowej](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2023/04/Zdzislaw-Klimek-jako-Miecznik-w-Strasznym-dworze-z-Zofia-Rudnicka-Hanna-i-Pola-Lipinska-Jadwiga-1963-©-archiwum-Teatru-Wielkiego-–-Opery-Narodowej.jpg)
Wielka legenda operowego świata, Grace Bumbry miała 86 lat. Była jedną z najbardziej niezwykłych artystek naszych czasów. Obdarzona głosem, który trudno jest sklasyfikować, w czasie swojej długoletniej kariery śpiewała zarówno partie sopranowe, jak i mezzosopranowe. Istnieje studyjne nagranie, gdzie artystka sama ze sobą śpiewa duet Aidy i Amneris. Bumbry była też pierwszą czarnoskórą śpiewaczką, która pojawiła się na Festiwalu Wagnerowskim w Bayreuth. Jej pożegnalny występ miał miejsce w 1997 roku, a była to Klitamnestra w „Elektrze” Ryszarda Straussa w 1997 roku w operze w Lyonie, ale nadal występowała z recitalami. W 2005 roku przyjechała na kursy mistrzowskie do Warszawy. Zmarła 7 maja 2023 roku.
![Grace Bumbry i Bogusław Kaczyński, Zamek Królewski w Warszawie © archiwum ORFEO](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2023/10/13-greace-bumbry-002-1024x768.jpg)
Tenor Lesław Pawluk po pierwszych doświadczeniach scenicznych w partiach operetkowych Lesław Pawluk związał się z Teatrem Wielkim – Operą Narodową w Warszawie, gdzie kreował wiele ról tenorowych, przede wszystkim komicznych i charakterystycznych. Wystąpił na tej scenie ponad 1000 razy, ostatni raz w 1987 roku, wykonując u boku Barbary Zagórzanki, Jerzego Artysza i Józefa Przestrzelskiego pod dyrekcją Andrzeja Straszyńskiego partię Spoletty w „Tosce”. Po zakończeniu kariery zajął się działalnością pedagogiczną, a do jego najwybitniejszych uczniów należy Rafał Bartmiński. Artysta miał 95 lat, zmarł 19 lipca 2023 roku zmarł w Warszawie.
![Lesław Pawluk © Archiwum Fotograficzne Edwarda Hartwiga, Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygnatura 42-L-394-7](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2023/07/Leslaw-Pawluk-©-Archiwum-Fotograficzne-Edwarda-Hartwiga-Narodowe-Archiwum-Cyfrowe-sygnatura-42-L-394-7-1024x1022.jpg)
Renata Scotto była jedną z najważniejszych śpiewaczek w historii opery. Wykonywała różnorodny i ogromny repertuar, miała wspaniałą i długą karierę. Chwalono nie tylko jej muzykalność i piękno głosu, ale także ogromne wyczucie teatralne i zdolności aktorskie. Partnerowała największym, stając się jedną z najważniejszych artystek operowych swojej epoki. Miała 89 lat, zmarła w Savonie we Włoszech 16 sierpnia 2023 roku.
![Renata Scotto jako Norma, Metropolitan Opera, 1981 © archiwum prywatne](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2023/08/307754943_428884965894838_8458602431183881508_n.jpg)
Słynna polska śpiewaczka Urszula Koszut miała 83 lata. Była solistką Teatru Wielkiego – Opery Narodowej, Opery w Stuttgarcie, Hamburgu i Wiedniu. Wykonywała repertuar liryczno-koloraturowy, często występowała w operach współczesnych. Dokonała wielu nagrań dla renomowanych fonograficznych wytwórni. Współpracowała z tak znanymi dyrygentami jak Rudolf Kempe, Sir Colin Davis, czy Herbert von Karajan. Odeszła 27 września 2023 roku po ciężkiej chorobie.
![Urszula Koszut jako Łucja z Lammermoor na scenie Teatru Wielkiego – Opery Narodowej © archiwum Teatru Wielkiego](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2023/10/Urszula-Koszut-jako-Lucja-z-Lammermoor-na-scenie-Teatru-Wielkiego-–-Opery-Narodowej-©-archiwum-Teatru-Wielkiego-1024x759.jpg)
Kilka dni później, w Radzyminie pod Warszawą, 6 października 2023 roku w wieku 87 zmarła Bożena Kinasz-Mikołajczak. Artystka wykonywała repertuar spintowy i dramatyczny, bardzo wysoko oceniano jej kreacje Aidy, Halki czy Madame Butterfly. Przez wiele lat występowała na scenach zagranicznych. Wystąpiła jako Maryna Mniszech w nagraniu „Borysa Godunowa” Modesta Musorgskiego pod dyrekcją Jerzego Semkowa w 1977 roku. Obok Kinasz – Mikołajczak zaśpiewali Matti Talvela, Nicolai Gedda, Leonard Mróz, Bogdan Paprocki, Kazimierz Pustelak i Andrzej Hiolski. Polskie Nagrania opublikowały też na longplayu jej recital wokalny.
![Bożena Kinasz - Mikołajczak jako Madame Butterfly © archiwum Teatru Wielkiego – Opery Narodowej](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2023/10/Bozena-Kinasz-Mikolajczak-jako-Madame-Butterfly-©-archiwum-Teatru-Wielkiego-–-Opery-Narodowej--1024x876.jpg)
Maciej Krzysztyniak, wieloletni solista Opery Wrocławskiej odszedł w wieku 64 lat 9 października 2023 roku. W przyszłym roku obchodziłby 40-lecie pracy artystycznej na scenie Opery Wrocławskiej. W repertuarze miał kilkadziesiąt ról. Na przestrzeni wielu lat swojej kariery kreował m. in. Zbigniewa i Miecznika w „Strasznym dworze” Stanisława Moniuszki, Jagona w „Otellu” Giuseppe Verdiego, Escamilla w „Carmen” Georgesa Bizeta, Sharplesa w „Madame Butterfly”, Mustafę we „Włoszce w Algierze” Gioachina Rossiniego, Rigoletta, Germonta w „Traviacie” i Hrabiego Lune w „Trubadurze” i Amonasra w „Aidzie” Giuseppe Verdiego, Uroka w „Manru” Jana Ignacego Paderewskiego, Barnabę w Giocondzie” Amilcare Ponchiellego, Alberyka w „Złocie” Renu” i „Zygfrydzie”, a także tytułowego Holendra w dziełach Ryszarda Wagnera. W pamięci publiczności pamiętany będzie także jako Tewje w „Skrzypku na dachu”.
![Maciej Krzysztyniak jako Jagon w “Otellu”, w Operze Wrocławskiej w 1988 roku © Maria Behrendt](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2023/10/Maciej-Krzysztyniak-jako-Jagon-w-Otellu-w-Operze-Wroclawskiej-w-1988-roku-©-Maria-Behrendt.jpg)
Reżyser Maciej Prus zrealizował wiele znakomitych produkcji dramatycznych i operowych. Za swoje osiągnięcia otrzymywał nagrody i odznaczenia, m. in. Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi, a także Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. To jeden z najważniejszych twórców polskiego teatru. Wybitny reżyser teatralny i operowy Maciej Prus miał 85 lat, odszedł 9 kwietnia 2023 roku.
![Maciej Prus podczas próby spektaklu „Letnicy” w Teatrze Narodowym © Tomasz Urbanek / East News](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2023/04/Maciej-Prus-podczas-proby-spektaklu-„Letnicy-w-Teatrze-Narodowym-©-Tomasz-Urbanek-East-News-1024x684.jpg)
19 sierpnia 2023 roku w Warszawie zmarł Józef Kański, wybitny muzykolog i krytyk muzyczny, autor wielokrotnie wznawianego „Przewodnika operowego”. Od 1960 roku był członkiem kolegium redakcyjnego „Ruchu Muzycznego”, w którym publikował artykuły i recenzje. Jego ostatni tekst na tych łamach, jak pisze Piotr Mika, ukazał się w kwietniu 2023 roku. Od początku lat 60. artykuły Józefa Kańskiego ukazywały się również za granicą, m. in. w angielskim miesięczniku „Opera”, dotyczyły działalności teatrów operowych w Polsce.
![](https://orfeo.com.pl/wp-content/uploads/2023/10/Jozef-Kanski-©-Juliusz-Multarzynski-1.jpg)