20. Festiwal „Chopin i jego Europa” to konfrontacja dzieła chopinowskiego z muzyką europejską sąsiadów, z każdego kierunku geograficznego i odległymi regionami świata. Chopin i tym razem stanowić będzie centralny motyw festiwalowej narracji. Zabrzmi muzyka aż czterech stuleci: od Renesansu do Współczesności.
Podobnie jak poprzednie edycje festiwalu, także i ta opatrzona została podtytułem, który w zwięzły i odrobinę przewrotny sposób ujmuje jego charakter. W tym roku hasłem przewodnim jest „Chopin i jego Europa i reszta świata”. Określa ono zarówno obszerną ofertę programową, jak i bogactwo i różnorodność wykonawców. W programie znajdzie się 65 twórców, wystąpi ponad 600 muzyków: solistów, kameralistów, śpiewaków i muzyków orkiestrowych.
Tegoroczny festiwal to koncerty London Symphony Orchestra pod dyrekcją Antonio Pappano, wiodącej koreańskiej KBS Symphony Orchestra pod dyrekcją Pietari Inkinnena, Kammerorchester Basel, Orchestre des Champs-Élysées Philippe’a Herreweghe’a, Collegium 1704 Vaclava Luksa, Europa Galante Fabio Biondiego, Quartuor Mosaiques, Belcea Quartet, Apollon Musagète Quartet i Ensemble Dialoghi, Collegium Vocale Gent, a także zespołów polskich: Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Narodowej, Sinfonii Varsovii, orkiestry Aukso i {oh!} Orkiestry, które zagrają pod dyrekcją Jacka Kaspszyka, Antoniego Wita, Marka Mosia, Martyny Pastuszki i Martijna Dendievela.
Wystąpią pianiści-wirtuozi, których talent świat odkrył na konkursach chopinowskich – również tym na instrumentach historycznych: Kate Liu, Eric Lu, Bruce Liu, Garrick Ohlsson, Yulianna Avdeeva, Kevin Kenner, Alberto Nose, Ingrid Flitter, Nelson Goerner, Angela Hewitt, Lukas Geniusas, Dimitri Ablogin, Eric Guo, a z Polski Ewa Pobłocka, Piotr Paleczny, Krzysztof Jabłoński, Janusz Olejniczak, Szymon Nehring, Tomasz Ritter, Bartosz Skłodowski i Piotr Sałajczyk. Ale usłyszymy także tych, którzy nie uczestniczyli w Konkursie Chopinowskim, a stanowią światową elitę wykonawstwa: Louisa Lortie, Hélène Grimaud, Marca André Hamelina, Cypriena Katsarisa, Makoto Ozone, Kevina Chena, Paolo Giacomettiego i Andreasa Staiera. Na festiwalu wystąpią także wirtuozi innych instrumentów, m. in.: skrzypkowie (Fabio Biondi, Vilde Frang, Bomsori), wiolonczeliści (Jean-Guihen Queyras, Pieter Wispelwey, Marcin Zdunik).
Jednym z wydarzeń będzie prawykonanie powstającego na zamówienie Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina „Koncertu fortepianowego” Jerzego Maksymiuka, który stanie na podium dyrygenckim i poprowadzi swój utwór z Januszem Olejniczakiem jako solistą. Po raz pierwszy usłyszymy „4 Tańce heweliańskie” Pawła Szymańskiego w wersji na orkiestrę.
Orchestre des Champs-Élysées pod batutą Philippe’a Herreweghe w 200. rocznicę urodzin Brucknera wykona jego Wielką Symfonię nr 8. Po raz pierwszy w Polsce na instrumentach historycznych zabrzmi „Ma vlast” („Moja Ojczyzna”) Bedricha Smetany: ikoniczny dla Czechów cykl poematów symfonicznych, które na tegorocznym festiwalu wykona Collegium 1704 Vaclava Luksa. Będą to dwa specjalne akcenty z przestrzeni wielkiej symfoniki, premierowo zagrane na instrumentach historycznych.
Festiwal jest integralnie związany z fonografią Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina, wykorzystującą nagrania live z festiwalowych koncertów, ale też uzupełnianą nagraniami studyjnymi. Wyjątkowy w skali globalnej i mający w tym roku swój finał to kompletny zapis wszystkich oper Stanisława Moniuszki. Ten projekt realizuje na instrumentach historycznych Europa Galante pod dyrekcją Fabia Biondiego, przy współpracy Chóru Opery i Filharmonii Podlaskiej i wybitnych solistów z całego świata. Wieloletni program koncertowo-fonograficzny zainaugurowany został w 2018 roku wykonaniem i rejestracją „Halki”; potem kolejno były to „Flis”, „Hrabina”, „Verbum nobile”, „Widma” i „Paria”. Stanisław Moniuszko znalazł w Biondim i jego muzykach swych zagorzałych wielbicieli i orędowników. Wszystkie tytuły trafiły już do katalogu fonograficznego Instytutu, wydanie „Parii” planowane jest na sierpień 2024 roku.
W programie jubileuszowego festiwalu znalazł się koronny tytuł w dziedzictwie Moniuszkowskim i zarazem ikona polskiej opery narodowej: „Straszny dwór”, z solistami tej miary co Artur Ruciński, Rafał Siwek, Krzysztof Bączyk, Mariusz Godlewski, Agnieszka Rehlis, Krystian Adam i Petr Nekoranec oraz znakomitą Meksykanką Karen Gardeazabal, która zabłysła już jako tytułowa Hrabina.
Przedsięwzięciem obecnym cyklicznie w programie festiwalu jest również wykonanie i nagranie kompletu „Koncertów skrzypcowych Feliksa” Janiewicza, sławnego w swoim czasie wirtuoza, porównywanego z największymi w Europie, a zarazem wybitnego twórcy, bardziej dziś rozpoznawalnego w Edynburgu, niż w Warszawie. Koncerty i nagrania – ze znakomitą solistką Chouchane Siranossian i najlepszą polską formacją, specjalizującą się w historycznym stylu wykonawczym, {oh!} Orkiestrą Martyny Pastuszki – od ubiegłego roku wpisane są na trwałe w oba programy artystyczne.
Specjalnym walorem festiwalu „Chopin i jego Europa” jest od jego pierwszej edycji przywoływanie oryginalnego brzmienia utworów, które – wykonywane na oryginalnych instrumentach z epoki lub ich kopiach – pozwalają nam zbliżyć się do aury dźwiękowej czasów Chopina. Pianiści grają na fortepianach z kolekcji Instytutu, który dysponuje obszernym zbiorem instrumentów z czasów Chopinowskich: słynnymi Pleyelami, Erardami, Broadwoodem, a także kopią fortepianu Buchholtz (warszawskiego instrumentu Chopina) i wiedeńskiego Grafa.
Wybrane koncerty będą dostępne także on-line, w streamingu na żywo oraz vod na kanale Youtube Instytutu. Pełny program jubileuszowej, 20. edycji festiwalu „Chopin i Jego Europa” oraz link do biletów znajduje się tutaj.
