„Cavalleria rusticana” zapoczątkowało pochód dzieł określanych mianem werystycznych, z użyciem naturalistycznych środków wokalnego wyrazu. Verismo oznacza po włosku realizm i prawdę, z tą postromantyczną tradycją operową związani byli twórcy tzw. Młodej szkoły (Giovane scuola), do których zaliczyć można przede wszystkim Pietra Mascagniego, Ruggero Leoncavalla, Umberto Giordana, Francesco Cileę i najsłynniejszego z nich, Giacomo Pucciniego. Za narodziny tego kierunku uważa się konkurs ogłoszony przez wydawnictwo muzyczne Casa Sanzogno, wygrała właśnie „Rycerskość wieśniacza”, która najczęściej zestawiana jest z inną jednoaktową operą „Pajacami” Leoncavalla.
Michał Znaniecki postanowił jednak połączyć dzieło operowe Mascagniego z utworem „Via Crucis” Pawła Łukaszewskiego. Obie kompozycje łączy czas Wielkanocy, a uczestnicy Drogi Krzyżowej z oratorium i sycylijskiej procesji spotykają się podczas operowego intermezza.
Każda z części dzieła Łukaszewskiego upamiętnia jedną z czternastu stacji na drodze Jezusa. Kompozytor dodał stację piętnastą, „Zmartwychwstanie”. Muzyka „Via Crucis” jest bogata w warstwie chóralnej, sięgając do tradycji polifonicznej, ale i współczesnych technik kompozytorskich. Twórca zaciera granice między ceremonią liturgiczną, a widowiskiem. „Rycerskość wieśniacza” jest z kolei miksturą emocji, namiętności, zdrady, podstępu i rozpaczy. Wszystko rozgrywa się na sycylijskiej wsi, na tle Etny, uśpionego wulkanu.
Na białostockiej scenie wystąpią orkiestra, chór i balet pod kierownictwem muzycznym Maestro Massimiliano Caldiego. Michał Znaniecki odpowiedzialny jest za reżyserię, kostiumy i światła, Luigi Scoglio za scenografię, Inga Pilchowska za choreografię. Karolina Jacewicz przygotowuje scenografię multimedialną. Autorami rzeźb scenicznych są Katarzyna Gliwa, Juliusz Góral i Krzysztof Urban. Kierownikiem chóru jest Violetta Bielecka, dyrektor Opery i Filharmonii Podlaskiej – Europejskiego Centrum Sztuki w Białymstoku imienia Stanisława Moniuszki.
Santuzzę zaśpiewają Iga Caban i Iryna Zhytynska, Turiddu Rafał Bartmiński i Nazarii Kachala, Alfia Mariusz Godlewski i Tomasz Rak, Lolę Monika Ziółkowska i Joanna Motulewicz. Małgorzata Walewska, kreująca Santuzzę przez wiele lat swojej kariery, wcieli się w Mammę Lucię (wraz z Renatą Dobosz). Wystąpią także Michał Sławecki i Jan Jakub Monowid, partię Recytatora wykonają Ryszard Doliński i Piotr Półtorak.
Premiera odbędzie się 3 marca 2023 roku o godz. 19.00. Następne spektakle: 4, 5, 11, 12, 18, 19, 25 i 26 marca oraz 1, 2 i 5 kwietnia.
