Iwona Sobotka wystąpiła z towarzyszeniem hiszpańskiego tenora Davida Bañosa, śpiewakom partnerował na fortepianie Marek Ruszczyński. W programie koncertu „Tribute to Puccini” (w tym roku mija 100 lat od jego śmierci) znalazł się obszerny i ambitny przegląd twórczości kompozytora. Pojawiły się fragmenty właściwie z wszystkich najważniejszych jego oper. Artyści rozpoczęli duetem Toski i Caravadossiego „Mario, Mario, Mario” z I aktu „Toski”, był też wspólny występ w monumentalnym duecie Pinkertona i Cio-Cio-San „Bimba dagli occhi pieni di malia” z „Madamy Butterfly”, a także fragmenty „Cyganerii” („Soave fanciulla”) i „Jaskółki” („Ma come puoi lasciarmi”). Sobotka zaśpiewała arie Toski, Mimi, Magdy i Fidelii z „Edgara”; znamienne – dodajmy tu na marginesie – że zdecydowana większość dzieł kompozytora nosi tytuły postaci kobiecych.

David Baños z kolei wykonał wielkie tenorowe przeboje: „E lucevan le stelle” z „Toski”, „Ch’ella mi creda” z „Dziewczyny z Dzikiego Zachodu”, a także „Nessun dorma” z „Turandot – arię, którą znają chyba wszyscy, także nie melomani. Artysta znany jest polskiej publiczności z występów w Teatrze Wielkim w Łodzi (w czerwcu 2024 roku śpiewał Manrica w koncertowym wystawieniu „Trubadura”), ale wcześniej zapraszany był do Opery Wrocławskiej, gdzie kreował Alfreda i Pinkertona. To potężnie brzmiący głos doskonale odnajdujący się w krwistych partiach dramatycznych, potrafiący olśnić siłą wyrazu i pokazać też subtelność naturalistycznych partii, skomponowanych na najwyższe tony emocji. Był też on wspaniałym partnerem scenicznym, razem z Sobotką inscenizował fragmenty operowe, aby nie był to statyczny koncertowy występ.

Muzyka werystyczna jest bowiem pełna emocji i naturalizmu. Weryzm, w przeciwieństwie do opowieści o królewnach czy bogach, opartych na fantazji i baśniach, czerpał tematy z rzeczywistości i opowiadał o życiu prostych ludzi. Oczywiście takie libretta pojawiały się w literaturze operowej wcześniej np. „Don Giovanni”, „Traviata” czy „Trubadur”. Jednak wybuch weryzmu nastąpił dopiero pod koniec XIX wieku. Obok Pietra Mascagniego i Ruggera Leoncavalla to właśnie Giacomo Puccini uznawany jest za jednego z głównych twórców tego muzycznego nurtu.

Na fortepianie grał Marek Ruszczyński, doskonale partnerując solistom. Artysta przez 20 lat pracował w Londynie przy Jette Parker Young Artists Programme w Royal Opera House, Covent Garden, był także coachem wokalnym w Royal Academy of Music i Royal Irish Academy of Music w Dublinie. Przez ostatnie pięć lat pracował w Mediterranean Opera Studio and Festival na Sycylii jako korepetytor. Obecnie mieszka w Austrii, gdzie prowadzi prywatne studio coachingowe, a także, jak czytamy w jego biografii, cieszy się życiem „recitalisty”.

Podczas koncertu „Tribute to Puccini” świetnie zaznaczył swoją obecność trzema niezwykle zinterpretowanymi utworami. Usłyszeliśmy fortepianową wersję „Recondita armonia” z „Toski”, chór „Coro a bocca chiusa” – słynne murmurando z Madamy Butterfly”, a także Intermezzo z III aktu „Manon Lescaut”.

Puccini na fortepianie brzmi w sposób przedziwny i piękny, artysta wykonał wspomniane wyżej utwory w sposób bardzo autorski, były to właściwie miniatury muzyczne; miałem wrażenie, że czasem brzmią one jak skomponowane przez Schumanna, czasem Debussy’iego, w sposób romantyczny i oniryczny. Oczywiście z ciężarem gatunkowym Pucciniego, którego język muzyczny, pełny niekończących się kulminacji i nawracających motywów, jest niepowtarzalnie charyzmatyczny. Na „Ogrodach Muzycznych” fortepian Marka Ruszczyńskiego także śpiewał, opowiadając swoje historie z nostalgią, tęsknotą i rozpaczą.

Bohaterką wieczoru była wszakże Iwona Sobotka, wspaniała sopranistka, która w ostatnich sezonach zaśpiewała wiele operowych debiutów, m. in. tytułową „Rusałkę” Antonína Dvořáka, Desdemonę w „Otellu”, Leonorę w „Trubadurze”, Elżbietę w „Don Carlosie”, Marię/Amelię w „Simonie Boccanegrze” Giuseppe Verdiego, Nealę w „Parii” Stanisława Moniuszki (nagranie pod dyrekcją Jacka Kaspszyka ukazało się w firmie Naxos) oraz Toskę, Manon Lescaut i Madamę Butterfly Giacomo Pucciniego.

W wywiadzie dla ORFEO artystka mówiła mi, że Puccini dotyka ludzkiego serca. Ale to ona – a nie tylko kompozytor – sprawiła, że publiczność „Ogrodów Muzycznych” płakała. Sobotka śpiewała z techniczną perfekcją, operując cudownym piano i mocnym forte, potrafiła zaprezentować wspaniałe crescenda i doskonałe filowanie dźwięku, płynnie przechodząc od staccato do legato lub odwrotnie. W jej interpretacji była też siła i pewność, potrafiła wzruszyć, ale przede wszystkim sprawić, że można było uwierzyć jej bohaterkom. Jakżeż inna jest przecież Tosca od Butterfly , Mimi, czy Magdy, a jednak w każdym prezentowanym utworze artystka była swobodna i przekonująca. Śpiewała po prostu pięknie. Pięknie i wzruszająco. Śpiewała prawdziwie. Wszystko to było możliwe dzięki świetnej technice oraz naturalnym walorom wciąż rozwijającego się i zmieniającego głosu śpiewaczki.

Koncert zorganizowany był przy wsparciu Ambasady Hiszpanii w Polsce. Na bis artyści zaprezentowali duet „Torero quiero ser” z zarzueli „El Gato montés” Manuela Penelli, był to ukłon w stronę obecnego na sali ambasadora, ekscelencji Ramira Fernándeza Bachillera. 24. „Ogrody Muzyczne” były edycją szczególną nie tylko ze względu na powrót na dziedziniec Zamku Królewskiego, lecz także z powodu liczby koncertów (odbyło się ich aż 13, różnorodnych stylistycznie i gatunkowo). Występ Iwony Sobotki, Davida Bañosa i Marka Ruszczyńskiego w „Tribute to Puccini” był wspaniałym zakończeniem tego niezwykłego wydarzenia, którego współorganizatorem po raz pierwszy była Fundacja ORFEO im. Bogusława Kaczyńskiego.

Nad zaplanowanym na przedostatni wieczór drugiej edycji Baltic Opera Festival „Latającym Holendrem” Richarda Wagnera zdawało się nieuchronnie krążyć widmo przeklętego żeglarza. Na kilka dni przed spektaklem atmosferę niepewności zaczęły budować prognozy obfitych opadów deszczu, a nawet gwałtownych burz. Siły natury dały się we znaki organizatorom już na kilka dni przed rozpoczęciem festiwalu, kiedy mocna ulewa przerwała wieczorną próbę do premiery „Turandot”, zalewając kanał orkiestrowy.

Spektakl „Latającego Holendra” stanął pod znakiem zapytania także z innego powodu, gdy w jego przeddzień, podczas wykonania „IX Symfonii” Beethovena w stoczni CRIST w Gdyni ogłoszono niedyspozycję wokalną bas-barytona Tomasza Koniecznego, kolejnego wieczoru mającego wystąpić w partii tytułowej. Na szczęście, zanim widzowie zdążyli dotrzeć do Opery Leśnej, po burzowych chmurach nie było już prawie śladu, a kierownictwu festiwalu udało się zorganizować covera – ukraińskiego śpiewaka Oleksandra Pushniaka, który – jak zapowiedział przed pierwszymi dźwiękami uwertury dyrektor Opery Bałtyckiej w Gdańsku Romuald Wicza-Pokojski – jeżeli dyspozycja wokalna Koniecznego pogorszy się, zastąpi go wokalnie.

Wystawiona na scenie Opery Leśnej inscenizacja Barbary Wiśniewskiej jedynie w niewielkim stopniu ingeruje w treść Wagnerowskiego dzieła, a dzięki inteligentnemu stosowaniu środków współczesnego teatru opowiadanej historii dodaje wyrazistości i pogłębia jej przekaz. Pomysłowo zaprojektowana została przez Borisa Kudličkę scenografia, na którą składają się duże, ruchome przesłony i drewniana balia imitująca statek Dalanda. Za przygotowanie ruchu scenicznego śpiewaków i tancerzy odpowiedzialny był choreograf Jacek Przybyłowicz. Fantastycznym pomysłem okazało się wykorzystanie przylegającego do tyłu sceny lasu, który odpowiednio oświetlony i poruszany przez podmuchy wiatru przypominał morze. Mocnym elementem spektaklu jest znakomita reżyseria świateł Bogumiła Palewicza, które wraz z muzyką i drobiazgowo wyreżyserowaną grą aktorską współtworzą atmosferę kolejnych scen i dookreślają miejsca akcji. Kostiumy w odcieniach szarości (projektu Dorothée Roqueplo) skontrastowane zostały białymi szatami przeklętego kapitana i jego załogi, na scenie pojawiających się wraz z hukiem upadającej ogromnej kotwicy.

Ogromnie cieszy, iż podczas drugiej edycji wydarzenia organizatorzy zdecydowali się na przygotowanie spektaklu niemal w całości w nowej obsadzie. Wielce oczekiwany był występ w tytułowej roli Tomasza Koniecznego, pomysłodawcy i dyrektora artystycznego festiwalu. U wykonującego w ubiegłym roku tę partię Andrzeja Dobbera krytycy docenili przede wszystkim włoską w stylu interpretację wokalną. W przeciwieństwie do niego, dysponujący niezwykle charakterystycznym w barwie głosem Tomasz Konieczny reprezentuje typowo niemiecką stylistykę śpiewu. Artyście udało się stworzyć wielowymiarową postać przeklętego kapitana, mogącego znaleźć ukojenie jedynie w prawdziwej miłości (kreślony ostrą kreską monolog „Die Frist ist um”). Niedysponowany tego wieczoru śpiewak od sceny spotkania Senty z Holendrem został wokalnie zastąpiony przez wspomnianego covera Oleksandra Pushniaka, którego surowy bas-baryton przez cały występ pozostawał w cieniu mocnych osobowości wokalnych partnerów.

Niezwykle dziewczęcą Sentą okazała się litewska śpiewaczka Vida Miknevičiūtė. Jej przepiękny, dźwięczny sopran o młodzieńczym brzmieniu zachwycał pewnie osadzoną górą skali, zwinnością obiegników i przednutek czy też słodkim piano. Artystka stworzyła przy tym pełnokrwisty aktorski portret swojej bohaterki – prostej dziewczyny, szaleńczo zakochanej w pływającym na tajemniczym żaglowcu Holendrze, gotowej w imię miłości poświęcić nawet życie.

Znakomitym aktorstwem wykazał się także Rafał Siwek, który w postaci chytrego, interesownego żeglarza Dalanda postarał się uwypuklić także jej ludzki pierwiastek – schorowanego, poruszającego się na wózku starca, wierzącego, że dobra materialne, w spektaklu groteskowo zobrazowane przez ogromnych rozmiarów połyskującą sztabkę złota, zapewnią jemu i jego córce pewną przyszłość. Mocny w brzmieniu bas artysty świetnie zabrzmiał zwłaszcza w napisanej we włoskim stylu arii „Mögst du, mein Kind”, starannie frazowanej miękkim i lekkim legato.

W rolę zakochanego bez wzajemności w Sencie Erica wcielił się Dominik Sutowicz, w ubiegłorocznej premierze wykonujący partię Sternika. Śpiewający mocnym w brzmieniu tenorem artysta udowodnił, że dysponuje wszelkimi walorami, aby w przyszłości wykonywać tego typu repertuar, choć jego występowi dodatkowych walorów mogłoby dodać doszukanie się w partii wokalnej nieco większych niuansów.

Lśniącym w średnicy tenorem pochwalił się Rafał Bartmiński jako zakochany Sternik, a przerysowaną aktorsko Mary była często prawie niesłyszalna Małgorzata Walewska. Od bardzo dobrej strony zaprezentowała się męska część chóru Opery Bałtyckiej.

Prowadzący spektakl Yaroslav Shemet wraz z rozwojem akcji coraz dokładniej podkreślał ilustracyjne walory muzyki Richarda Wagnera, wspierając przy tym śpiewaków.

W niedzielę 28 lipca 2024 roku, w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie odbył się pierwszy z trzech koncertów – wydarzeń towarzyszących 6. Festiwalowi im. Bogusława Kaczyńskiego w Białej Podlaskiej, który odbędzie się w dniach 24 sierpnia – 1 września 2024 roku. Wieczór „W wiedeńskim nastroju” planowany był w historycznych ogrodach Pałacu Wilanowskiego, ze względu na silne wichury przeniesiono go do Oranżerii. Koncert prowadził dr Krzysztof Korwin-Piotrowski, dyrektor artystyczny Festiwalu im. Bogusława Kaczyńskiego.

Festiwal im. Bogusława Kaczyńskiego organizowany jest od 2019 roku w Białej Podlaskiej – mówił Krzysztof Korwin-Piotrowski. – Wydarzenia towarzyszące mają miejsce w różnych miejscowościach Polski, między innymi w Warszawie, Łodzi, Katowicach, Gliwicach, a także w Sarnakach nad Bugiem i w Leśnej Podlaskiej. Bardzo się cieszę, że od tego roku koncerty festiwalowe odbywają się także w tym pięknym miejscu, w historycznych ogrodach pałacowych. Organizatorami Letnich Koncertów Wilanowskich są: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, którego dyrektorem jest Paweł Jaskanis, Centrum Kultury Wilanów z dyrektorem Robertem Woźniakiem oraz Fundacja ORFEO imienia Bogusława Kaczyńskiego w Wilanowie z przewodniczącym rady Zbigniewem Napierałą na czele.

Bogusław Kaczyński był wielką gwiazdą telewizji, otrzymał 3 Wiktory i Super Wiktora oraz Złote Mikrofony Polskiego Radia i tytuł Mistrza Mowy Polskiej. W cyklu „Rewelacja Miesiąca” prezentował najlepsze spektakle operowe i baletowe z Europy i świata. Wspaniale zapowiadał Koncerty Noworoczne, transmitowane z Wiednia. Przez ponad 30 lat mieszkał w Wilanowie, przy ulicy Marconich znajduje się siedziba fundacji ORFEO, którą założył w 1991 roku. Kiedyś wypowiedział takie piękne słowa, które stały się wyznacznikiem dla działań fundacji: „Moim pragnieniem jest oczarować jak najszersze rzesze ludzi czarem sztuki. Pokazać, że w naszej rzeczywistości, która niesie tyle rozczarowań, klęsk, smutku i łez, sztuka jest jedynym wybawieniem. Dzięki sztuce naprawdę warto żyć”.

W programie znalazła się jednak nie tylko operetka, ale także opera, jak również wirtuozowskie utwory Niccolò Paganiniego i Henryka Wieniawskiego, a także utwór „Musica proibita” Stanislao Gastaldona, który jako niespodziankę zaśpiewał partnerujący artystom pianista, baryton Michał Goławski.

Monika Radecka wykonała „Czardasz Sylwii” z „Księżniczki czardasza” Imre Kálmána, „Kto me usta całuje, ten śni” z „Giuditty” Franza Lehára, oraz na bis „Arię ze śmiechem” z „Pericholi” Jacquesa Offenbacha. Zaśpiewała także pieśni „Mattinata” Ruggera Leoncavalla, „Il Bacio” Luigiego Arditiego oraz słynną arię Rusałki „Měsíčku na nebi hlubokém” z opery Antonina Dvořáka.

Aleksander Żyła, uczeń Zespołu Szkół Muzycznych I i II stopnia im. Fryderyka Chopina w Białej Podlaskiej, stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Prezydenta Białej Podlaskiej otrzymał Nagrodę ORFEO, za sukcesy odniesione w ogólnopolskich i międzynarodowych konkursach skrzypcowych i występy w charakterze solisty z orkiestrą Filharmonii Lubelskiej. 

Aleksander Żyła zagrał „Recitativo i Scherzo caprice op. 6” Fritza Kreislera, „Wariacje na temat własny, op. 15” Henryka Wieniawskiego oraz „Paganiniana” Nathana Milsteina. Towarzyszył im przy fortepianie Michał Goławski, który zagrał także Intermezzo z „Rycerskości wieśniaczej” Pietra Mascagniego. Wszyscy artyści wykonali razem czardasza Ilony „Kiedy skrzypki grają” z „Cygańskiej miłości” Franza Lehára.

Kolejne wydarzenia towarzyszące 6. Festiwalowi im. Bogusława Kaczyńskiego w Białej Podlaskiej odbędą się 4 i 11 sierpnia 2024 roku w Wilanowie.