Na przestrzeni dziejów w historii opery wyraźnie zaznaczyło się kilku Polaków. Na początku ubiegłego wieku niezwykle popularni, także w Stanach Zjednoczonych, byli m. in. Marcella Sembrich-Kochańska, Ada Sari, Adam Didur oraz bracia Jan i Edward Reszke. Spektakularną karierę miał Jan Kiepura, który został następnie także gwiazdą srebrnego ekranu. Wiele lat później w ich ślady poszli Teresa Żylis-Gara, Wiesław Ochman, Teresa Kubiak, Stefania Toczyska, Zdzisława Donat, Ewa Podleś, Andrzej Dobber, czy Jolanta Omilian, wszyscy oni śpiewali na całym świecie, z niekłamanym uwielbieniem fanów, zostawiając w swoim artystycznym dorobku wiele nagrań studyjnych, przetrwało także wiele pirackich rejestracji ich występów. Ci śpiewacy znaleźli się na szczycie nie tylko dzięki niezwykłemu talentowi, lecz także poprzez ciężką pracę i niezbędny w tym zawodzie łut szczęścia.
Ale były to jednak relatywnie rzadkie przypadki. Nigdy dotąd na prestiżowych zagranicznych scenach operowych nie śpiewało tak wielu Polaków jak obecnie. Wymieniając największe współczesne gwiazdy operowe trudno nie wskazać Aleksandry Kurzak i Piotra Beczały. Słynna sopranistka komentuje to w wywiadzie z autorką w następujący sposób: To nie jest żaden boom na Polaków. Po otwarciu granic nareszcie wyrównały się szanse. Bez przeszkód bierzemy udział w konkursach i audycjach, a nasz talent otwiera nam drogę. Waldemar Dąbrowski stwierdza z kolei, że w Polsce mamy teraz jedyny w swym rodzaju czas obfitości talentów operowych.
Anna S. Dębowska opowiada o śpiewakach, którzy w życie zawodowe weszli po roku 1989. Jak pisze w Prologu „Kolejne pokolenie już frunie”: moimi bohaterami są artyści, których rozwój śledziłam od lat. Każdy z dziewięciu portretów zamieszczonych w tej książce jest opowieścią o człowieku obdarzonym talentem, determinacją, pracowitością, miłością do muzyki i głodem sceny. To również opowieść o walce z przeciwnościami i mądrej kalkulacji, która sprzyja karierze. Także o tym, że wszystkie te przymioty nie przyniosłyby tak obfitych owoców, gdyby nie konieczny w zawodzie artysty łut szczęścia.
Bohaterami kolejnych rozdziałów książki „Śpiewacy eksportowi. Sukces polskich artystek i artystów operowych” są: tenor Piotr Beczała, bas-baryton Tomasz Konieczny, kontratenor Jakub Józef Orliński, trzech barytonów: Mariusz Kwiecień, Artur Ruciński i Andrzej Filończyk, bas Rafał Siwek oraz dwie wspaniałe sopranistki: Aleksandra Kurzak i Ewa Płonka. Każda z tych opowieści jest inna, ale każda na swój sposób wzrusza, każda to właściwe materiał na film, ze szczęśliwym zakończeniem, jakim jest spełnienie (i spełnianie) artystycznych marzeń.
Nie ma żadnych wątpliwości, że Aleksandra Kurzak i Piotr Beczała to jedne z najwspanialszych karier w polskiej historii opery. Tomasz Konieczny to jeden z najbardziej cenionych obecnie wykonawców muzyki Ryszarda Wagnera i Ryszarda Straussa. Spektakularnym przypadkiem jest Ewa Płonka, która śpiewa sopranem dopiero czwarty sezon, na światowych scenach wykonuje tak trudne partie, jak Turandot, Lady Makbet czy Abigaille. Bas Rafał Siwek z powodzeniem kreuje czołowe role basowe, na światowe sceny zapraszany jest regularnie. Wielką gwiazdą jest Mariusz Kwiecień, przez lata czołowy baryton liryczny Metropolitan Opera, ogromna szkoda, że artysta zdecydował się inaczej rozwijać swoją karierę i już nie występuje. Bardzo konsekwentnie poszerza swój dramatyczny repertuar, Artur Ruciński, który dla mnie jest jednym z najwspanialszych obecnie barytonów verdiowskich świata. Ogromne sukcesy odnosi Andrzej Filończyk, a Jakub Józef Orliński, także przez swój flirt z popkulturą, a poprzez swoje indywidualne i nieszablonowe podejście do występu, przyciąga młodszą publiczność. Wszyscy oni występują przede wszystkim za granicą, znacznie rzadziej w Polsce.
Być może w książce „Śpiewacy eksportowi. Sukces polskich artystek i artystów operowych” brakuje kilku postaci. W latach 90. rozwijały się kariery m. in.: Daniela Borowskiego, Małgorzaty Walewskiej, czy Aleksandry Zamojskiej. Na operowy Olimp skutecznie zmierzają teraz tacy artyści, jak: Szymon Mechliński, Agnieszka Rehlis, Izabela Matuła, Iwona Sobotka, Piotr Buszewski, Aleksandra Olczyk, Adam Palka, Ewa Vesin, Wojtek Gierlach, Jerzy Butryn, Gabriela Legun, Łukasz Goliński i wielu, wielu innych. Większość tych nazwisk Dębowska wymienia zresztą w książce, ale zdecydowanie jest to temat na inną publikację. Miejmy nadzieję, że będzie to okazja na ciąg dalszy opowieści o artystach, którzy tworzą i będą tworzyć historię opery i promować Polskę, bo chyba w żadnej innej dziedzinie nie mamy aż tylu sukcesów.
„Śpiewacy eksportowi. Sukces polskich artystek i artystów operowych” nie są zbiorem klasycznych biografii, Dębowska napisała je bardziej w stylu reporterskim. To po prostu opowieści, w które autorka włożyła ogrom pracy detektywistycznej, pełne szczegółów i dygresji, np. o historii Festiwalu Wagnerowskiego w Bayreuth. Dziennikarka nie gloryfikuje bohaterów, przedstawia ich jako zdeterminowanych ludzi, wytrwale, choć nie bez zwątpień, dążących do celu, których artystyczna droga nie zawsze była pełna tylko i wyłącznie sukcesów. To ogromna siła tej publikacji.
Książka „Śpiewacy operowi” ukazała się nakładem Wydawnictwa Agora 13 listopada 2024 roku. Spotkanie autorskie towarzyszące wydaniu książki odbędzie się 24 listopada 2024 roku o godz. 15.00 w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej (Sale Redutowe). Link do wydarzenia znajduje się tutaj.
Informacje o autorce
Anna S. Dębowska – od 2002 roku związana z „Gazetą Wyborczą”, pisze głównie o muzyce klasycznej. Autorka książki „Śpiewacy eksportowi. Sukces polskich artystek i artystów operowych”. Z pasją relacjonowała Konkursy Chopinowskie w Warszawie. Studiowała grę na skrzypcach i altówce na Akademii Muzycznej w Warszawie (obecnie UMFC). Absolwentka Akademii Teatralnej w Warszawie (magister sztuki w zakresie wiedzy o teatrze). Współpracowała z TOK FM, RDC i TVP Kultura. Od 2009 roku jest redaktor naczelną „Beethoven Magazine”, od 2019 roku odpowiada za program gali muzyki klasycznej towarzyszącej rozdaniu nagród fonograficznych „Fryderyk”.
